PEERDEVISSCHERS Bernard Debruyne © Stephan Vanfleteren

Als kind van de zee, opgegroeid in Oostduinkerke is Belgisch fotograaf Stephan Vanfleteren uiteraard vertrouwd met het fenomeen van de paardenvissers. Hij stond er vroeger niet bij stil wat een bijzondere traditie de paardenvisserij eigenlijk is. Al die jaren lijkt het alsof het er altijd geweest is en altijd zal blijven bestaan, maar het is enkel in Oostduinkerke dat dit bijzondere en eeuwenoude ambacht nog wordt uitgeoefend.

Door even afstand te nemen – letterlijk en figuurlijk – van dit gebeuren besefte hij pas hoe uitzonderlijk het is. Het is zoveel meer dan een zomerse toeristische attractie.

De afgelopen jaren volgde Vanfleteren intensief een van de kleurrijkste paardenvissers, in reportagestijl. Nu wou hij zich niet alleen op één persoon toespitsen maar op álle paardenvissers van Oostduinkerke.

Het belangrijkste verschil is dat hij hier is afgestapt van de documentaire aanpak en dat hij voor het pure portret heeft gekozen. Zo wordt dit werk helemaal uitgepuurd, in die mate zelfs dat de portretten niet aan zee werden gemaakt maar in zijn daglichtstudio in Veurne.

Dit atelier, met zijn traditionele en tijdloze daglicht, leek uitermate geschikt om de mannen én vrouwen in hun visserskledij te portretteren. Hier wordt de visser ontdaan van iedere omgeving en achtergrond en blijft de focus op de mens gericht. Op deze manier benadrukt hij het tijdloze karakter van de paardenvisser.

Deze aanpak in een daglichtstudio is bovendien een belangrijke traditie in de fotografie (cf. Irving Penn met zijn Small Trades of Norbert Ghisolands werk in de mijnstreek van La Louvière).

We staan er immers niet genoeg bij stil dat de paardenvisserij in tegenstelling tot de andere visserij (en vele andere ambachten en beroepen) zo goed als onveranderd is gebleven. De paardenvisser nu doet nog altijd exact hetzelfde als de paardenvisser van vijftig en zelfs honderd jaar geleden: hij gaat met zijn paard en netten naar het strand en ‘graast’ het strand af op zoek naar garnalen. Dat ritueel is amper veranderd. Alleen de technieken en de gebruikte netten zijn in de loop der jaren wat geëvolueerd, maar anders dan bij de vissersboten op zee zijn er geen technologische hoogstandjes bij gekomen.  

Paardenvissers zijn een ras apart, met hun unieke DNA vol passie voor de zee en liefde voor het paard. Ze slaan zowel een brug naar het verleden als naar de toekomst.

Met karakter en diep respect vereeuwigde Vanfleteren deze vissers te paard met de ambitie en in de overtuiging dat deze portretten na honderd jaar nog bekeken zullen worden.

Ook hun uitrusting en werktuigen vormen een belangrijk gegeven in deze visuele getuigenis.

Het was, kortom, zijn droom om een fotografisch zwart-witdocument te maken van de beoefenaars van de paardenvisserij, niet toevallig door Unesco tot immaterieel erfgoed verkozen.